quarta-feira, dezembro 15, 2010

espadanas

A páxina web http://www.anthos.es/, sobre as plantas de España, sinala os seguintes nomes galegos para a especie de planta palustre Typha latifolia: anea, baión, caba dos bofardos, espadaina, espadana, palla pipa, palla real e tufa.
Contrastando estes datos co Dicionario de dicionarios (ILG-Fund. Barrie de la Maza) parécenos que anea non é forma propia do galego (só aparece en dicionarios antigos, sendo voz de probable orixe castelá e sen uso popular). Sobre baión non nos pronunciamos, aínda que figura tamén en dicionarios vellos. Caba do bofardos debe ser, con claridade, erro por cana dos bofardos. Bofardo, bufardo, bufo ou búfano é nome da inflorescencia cilíndrica da planta, moi grande e rechamante. Palla pipa foi nome popular en galego (os bufardos utilizábanse como instrumento de limpeza)।
Sobre palla real e tufa non sabemos nada na actualidade, se ben tufa foi citada como nome hai xa tempo, e sobre espadana sabemos que é o nome habitual en galego para Typha latifolia.
Algúns dicionaristas teñen indicado que en Betanzos se chama espadana tamén aos lirios amarelos (Iris pseudacorus). Nada raro nisto, os de Betanzos semellan ser xente razoable, pois a folla lembra moito á da Typha latifolia, pero non sei a canta xente lle preguntarían.
Espadana-de-água é ademais, nome "estándar" portugués de Sparganium, outra plantiña palustre cunha folla similar. Neste caso os nosos irmáns lusos parecen ser tamén xente asisada. A folla é como a dunha espadana pero máis fina. É máis, espadana ven citado como outro nome portugués de Typha na citada páxina web।
Do nome portugués tabua (pronunciado tabúa), nin rastro nas comunidades autónomas españolas onde se formou a lingua galega (Galicia, Asturias e Castilla y León). Non parece terse usado nunca.

quarta-feira, dezembro 01, 2010

linguas en internet

De acordo cun artigo en formato .pdf recentemente colocado na rede no xornal "El País", elaborado por Cipriano Quirós Romero ("El español y la sociedad de la información"), en 2007 estes eran as estatísticas de uso dos idiomas en porcentaxe de páxinas web no mundo.

Inglés: 37%
Alemán: 6%
Español:4%
Francés: 4%
Italiano: 3%
Portugués: 1%
Resto dos idiomas: 45% (ruso, chinés, etc., etc.)

Como Google identifica o galego como portugués, supoño que esta páxina figura dentro dese modesto 1%. Realmente non me esperaba eses datos e sorprende a elevada porcentaxe dunha lingua case exclusivamente europea como o alemán. Sorprende tamén o descenso da primacía do inglés en relación con datos de anos anteriores.

estevas e xaras

Cistus ladanifer é o nome científico dun arbusto de follas pegañentas e aromáticas moi característico das áreas de clima mediterráneo do oeste e suroeste ibérico. En galego é coñecido co nome esteva (ou esteba) para denominalo alí onde está presente de forma natural, como por exemplo, Valdeorras, comarca de Verín e Viana do Bolo. Esta información figura no Dicionario de dicionarios (ILG-Fund. Barrié De la Maza).

No Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega, porén, figura estepa, esquecéndose da forma popular referida anteriormente, que ademais é común co portugués esteva. Creo que aparece estepa neste Vocabulario porque foi citada tamén polo lexicógrafo Aníbal Otero nalgún punto de Galicia.  Estepa  é tamén un dos diversos nomes da planta en español. En Galicia óese moito máis escasa a voz xara, e curiosamente, sobre todo en zonas onde non hai Cistus ladanifer, senón outros arbustiños do xénero. Sobre se esteva é con v ou con b, non sabemos o que opina a Real Academia (Galega), pero en galego hoxe en día vese máis con v.