mobellas

Co nome científico de Gavia coñécese un xénero de aves acuáticas moi adaptadas ao mergullo. Poden somerxerse no mar durante varios minutos a ata 30-40 m de profundidade, en augas dóces ou mariñas. Crían en lagos e áreas de tundra de rexións boreais ou norteñas, invernando en latitudes temperadas. A especie máis frecuente en Galicia é Gavia immer, invernando arredor da centena de exemplares. En galego non ten nome popular, e tampouco en ningunha lingua ibérica.

Todos os nomes ibéricos actuais foron creados "ad hoc" ou tomados doutras especies de hábitos similares. A voz colimbo, que se rexistra en castelán e tamén en dicionarios portugueses, é adaptación do antigo nome científico Colymbus, que incluía tamén outras especies mergulladoras, como os actuais mergullóns do xénero Podiceps. Colimbo procede orixinariamente do grego, onde designaría probablemente podicipédidos, como pode consultarse no magnífico libro de ornitónimos españois de Francisco Bernis, da Ed. Gredos.

O nome mobella pensamos que debe aplicarse popularmente aos corvos mariños grandes, como acontece no occidente asturiano con mabea/mobea. Este nome, mabea, que pode oírse tamén na ría de Ribadeo, é a realización de mobella no asturleonés occidental, onde a terminación -eya é ás veces pronunciada como -ea.

Na tese de M. C. Ríos Panisse rexístranse outros presuntos nomes dos Gaviidae, como can de marzo e patoula. Sería interesante recibir comentarios e datos destas denominacións.

Porén, xa desde principio do século XX, en galego e portugués a voz mobella é reservada para os Gavia. Curiosamente este nome científico deriva do latino para gaivota. Na actualidade a Real Academia Galega recomenda escribila con v, movella. Isto é debido a que algúns etimólogos pensan que pode estar relacionado con moverse ou co movemento das alas. En todo caso non parece que teña moito éxito esta recomendación, pois mobella é forma predominante e practicamente única en textos técnicos.