quarta-feira, dezembro 15, 2010
espadanas
quarta-feira, dezembro 01, 2010
linguas en internet
Inglés: 37%
Alemán: 6%
Español:4%
Francés: 4%
Italiano: 3%
Portugués: 1%
Resto dos idiomas: 45% (ruso, chinés, etc., etc.)
Como Google identifica o galego como portugués, supoño que esta páxina figura dentro dese modesto 1%. Realmente non me esperaba eses datos e sorprende a elevada porcentaxe dunha lingua case exclusivamente europea como o alemán. Sorprende tamén o descenso da primacía do inglés en relación con datos de anos anteriores.
estevas e xaras
No Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega, porén, figura estepa, esquecéndose da forma popular referida anteriormente, que ademais é común co portugués esteva. Creo que aparece estepa neste Vocabulario porque foi citada tamén polo lexicógrafo Aníbal Otero nalgún punto de Galicia. Estepa é tamén un dos diversos nomes da planta en español. En Galicia óese moito máis escasa a voz xara, e curiosamente, sobre todo en zonas onde non hai Cistus ladanifer, senón outros arbustiños do xénero. Sobre se esteva é con v ou con b, non sabemos o que opina a Real Academia (Galega), pero en galego hoxe en día vese máis con v.
domingo, novembro 14, 2010
rabos, colas e caudas
domingo, novembro 07, 2010
aneis e anillas
domingo, outubro 24, 2010
curutos e coroas
P. S.: coroa é pronunciada moitas veces croa, tanto en galego como en portugués.
terça-feira, outubro 19, 2010
domfafe, camachuelo e cardeal
Este é o motivo, a asociación con outra especie non afín, polo que posteriormente se propuxese cardeal en galego, voz citada por algún autor antigo e hoxe rexistrada como cardenal en puntos dispersos de Galicia. Con certeza hai diversas especies chamadas cardeais e cardenales no ámbito hispano-luso, pero realmente podería dicirse o mesmo doutras voces comúns de aves que se estenderon a América.
Máis nomes do Pyrrhula en galego? Apunto algúns, recollidos sobre todo dos traballos de X. R. Patiño e de Etnografía Mindoniense: picaflor, tillasancre, peitorroxo, frade..algúns máis?
sábado, outubro 09, 2010
mitras e rabadillas
terça-feira, outubro 05, 2010
ás, alas e asas
A RAG admite tanto á como ala, pero esquece asa por completo nos seus dicionarios modernos, con este significado.
A forma galegoportuguesa medieval á ou aa evolucionou a asas (as ás>as asas) en portugués. Na proposta reintegracionista do galego só se admite entón asa para os animais, encanto ala é unha parte dun edificio, seguindo o modelo luso.
Para qué usar unha forma medieval se podemos optar, cando menos, por dúas formas populares?
domingo, setembro 26, 2010
Cyanopica cyana
Máis aguias albelas
Oceanodroma castro
quinta-feira, setembro 16, 2010
reiseñores, ruiseñores e rousinois
terça-feira, setembro 07, 2010
rabolongos e subeliños
quarta-feira, setembro 01, 2010
grallas e choias
domingo, agosto 22, 2010
aguias albelas e cobreiras
quarta-feira, agosto 18, 2010
gabitas e lampareiros
O ornitólogo inglés William Tait rexistrou a principios do séc. XX o nome "gavita" nas illas Sisargas. Hoxe é común velo escrito como gabita. O nome debe ser de orixe onomatopeica (a especie emite un "cavit, cavit" característico). A información de Tait é pois a razón de que gabita sexa a denominación habitual para a especie no galego escrito moderno.
quarta-feira, agosto 11, 2010
alcaraváns e pernileiros
segunda-feira, agosto 02, 2010
Ansares e gansos
segunda-feira, julho 26, 2010
Bubulcus ibis
En lingua galega, como é de esperar, non ten nome popular. Ora ben, de documentos medievais galegoportugueses coñécese doral, tamén referida no castelán, que F. Bernis interpreta como nome de Bubulcus ibis. Probablemente a voz galega teña a súa orixe nunha tradución de textos de cetrería.
En castelán escrito úsanse actualmente os nomes garza vaquera, garza ganadera (México), garcita bueyera (Arxentina) e garcilla bueyera (España). Neste último país son máis frecuentes popularmente formas como reznero ou espulgabueyes, sendo garcilla bueyera unha voz de carácter máis libresco. En Portugal a lista técnica prefería ata hai pouco garça-boieira, nome probablemente inspirado nos nomes español, inglés e francés, que fan todos eles referencia ao gando. Nunha reforma recente da lista técnica ornitolóxica lusitana deuse preferencia a carraceiro, nome popular alentexano. As carraças son os carrachos, tamén denominados carrazas nalgunha zona do sur de Galicia. Facemos notar a similar orixe semántica das voces populares ibéricas, pois rezno é carracho en castelán.
No Brasil, úsase , no entanto, garça-vaqueira para esta especie tan asociada aos bovinos, entre os que atopa o seu alimento (invertebrados diversos).
Nas listas galegas teñense usado dúas denominacións, unha é garza mediana, outra garza boieira. A primeira é unha creación terminolóxica recente, dos anos 70 do sec. XX, talvez inspirada no nome meá, que designa en tratados medievais galegoportugueses un tipo de garza, de entre varias citadas nunha paxareira. Ou se cadra é nome unicamente motivado polo seu tamaño. Garza boieira é evidente adaptación, tamén recente, de garcilla bueyera, garça-boieira e cattle egret.
terça-feira, março 16, 2010
mobellas
Todos os nomes ibéricos actuais foron creados "ad hoc" ou tomados doutras especies de hábitos similares. A voz colimbo, que se rexistra en castelán e tamén en dicionarios portugueses, é adaptación do antigo nome científico Colymbus, que incluía tamén outras especies mergulladoras, como os actuais mergullóns do xénero Podiceps. Colimbo procede orixinariamente do grego, onde designaría probablemente podicipédidos, como pode consultarse no magnífico libro de ornitónimos españois de Francisco Bernis, da Ed. Gredos.
O nome mobella pensamos que debe aplicarse popularmente aos corvos mariños grandes, como acontece no occidente asturiano con mabea/mobea. Este nome, mabea, que pode oírse tamén na ría de Ribadeo, é a realización de mobella no asturleonés occidental, onde a terminación -eya é ás veces pronunciada como -ea.
Na tese de M. C. Ríos Panisse rexístranse outros presuntos nomes dos Gaviidae, como can de marzo e patoula. Sería interesante recibir comentarios e datos destas denominacións.
Porén, xa desde principio do século XX, en galego e portugués a voz mobella é reservada para os Gavia. Curiosamente este nome científico deriva do latino para gaivota. Na actualidade a Real Academia Galega recomenda escribila con v, movella. Isto é debido a que algúns etimólogos pensan que pode estar relacionado con moverse ou co movemento das alas. En todo caso non parece que teña moito éxito esta recomendación, pois mobella é forma predominante e practicamente única en textos técnicos.